W dniu 24 czerwca br. w Warszawie odbyło się spotkanie członków Prezydium Rady i Zarządu Krajowego Związku Rewizyjnego RSP z Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi Markiem Sawickim.
Krajowy Związek reprezentowali: Członkowie Prezydium Rady - Zygmunt Paśnik, Leszek Sułek, Władysław Kołodziej, Anna Świerguła-Zębala; Członkowie Zarządu: Krzysztof Kokoszkiewicz, Zdzisław Mendak i Jacek Staciwa. Obecni byli również: Henryk Tchórzewski - Prezes Zarządu Opolskiego Związku Rewizyjnego RSP i Marian Matejczuk - Przewodniczący Rady Regionalnego Związku Rewizyjnego Spółdzielczości Rolniczej w Katowicach.
W trakcie dwugodzinnego spotkania przedstawiciele środowiska RSP zaprezentowali Ministrowi Rolnictwa informacje o aktualnym potencjale organizacyjnym i gospodarczo-ekonomicznym spółdzielni w skali kraju oraz główne kierunki przyjęte w "Programie działania KZR RSP w latach 2009-2012", uchwalonym przez V Krajowy Zjazd Delegatów na początku czerwca br.
Zgłoszono również postulaty o potrzebie rozwiązania niektórych spraw dotyczących działalności RSP na drodze legislacyjnej.
Przedstawione Ministrowi Rolnictwa problemy ujęto w 4-ch grupach tematycznych, a mianowicie:
1) Uwzględnienie w przygotowywanym w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi projekcie ustawy o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego zgłoszonych wcześniej przez KZR RSP wniosków dotyczących m.in. specyfiki działalności RSP i uznania ich za wielorodzinne gospodarstwa rolne.
W zgłoszonych w dniu 24.10.2008 r. do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi uwagach i propozycjach do projektu w/w ustawy Krajowy Związek wyraził m.in. stanowisko, że:
-
należy dążyć do zwiekszenia sprzedaży powierzchni gruntów rolnych będących w gestii Agencji Nieruchomości Rolnych na rzecz zarówno rolników indywidualnych tworzących lub powiększających gospodarstwa rodzinne, jak również dzierżawców tych gruntów, ale nie może się to odbywać poprzez przymusowe (w drodze ustawowej) wyłączenie z dotychczasowych dzierżaw 30% gruntów dzierżawionych;
-
proponowane działania budzą poważne zastrzeżenia w kontekście naruszenia zasad konstytucyjnych dotyczących ochrony praw nabytych, swobody prowadzenia działalności gospodarczej oraz równości obywateli wobec prawa. Potwierdzają to liczne opinie przedstawicieli środowiska naukowego, a ostatnio także Rady Legislacyjnej przy Prezesie Rady Ministrów;
-
jednostronne wypowiadanie umów dzierżawnych przez ANR może spowodować konieczność poniesienia odpowiedzialności za szkody wyrządzone dzierżawcom, np. z tytułu utraty dochodów z powodu konieczności ograniczenia produkcji, konieczności przyśpieszenia spłaty kredytów bankowych i wielu innych;
-
proponowana przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi procedura odbierania dzierżawcom znacznej części użytkowanych przez nich gruntów mogłaby być przeprowadzona, ale wyłącznie na zasadach wzajemnych i równopartnerskich uzgodnień pomiędzy ANR z dzierżawcami, z uwzględnieniem również rejonizacji terytorialnej. Ponadto - proces ten powinien być rozłożony w dłuższej, niż przewiduje projekt ustawy, perspektywie czasowej z zachowaniem racjonalnych i dostosowanych do aktualnych możliwości ekonomicznych gospodarstw rolnych zasad zakupu gruntów wyłączonych z dzierżawy.
Do projektu zmiany ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego Krajowy Związek zgłosił następujące postulaty:
-
zniesienie prawa pierwokupu przysługującego ANR w odniesieniu do obrotu gruntami rolnymi dokonywanymi pomiędzy spółdzielnią a jej członkami, o ile grunty te stanowić będą wkłady gruntowe do powierzchni nie przekraczającej normy ustalonej dla rodzinnego gospodarstwa rolnego (aktualnie 300 ha). Prawo pierwokupu nie powinno również obejmować przypadków przeniesienia własności gruntów związanych z podziałem, łączeniem lub likwidacją spółdzielni;
-
wprowadzenia ustawowej definicji wielorodzinnego gospodarstwa rolnego, pod którym należy rozumieć gospodarstwo rolne prowadzone przez osoby fizyczne zgodnie z przepisami ustawy - Prawo spółdzielcze oraz w którym powierzchnia użytków rolnych w przeliczeniu na jednego członka wykonującego pracę związaną z działalnością rolniczą nie jest większa niż norma określona dla rodzinnego gospodarstwa rolnego.
Odpowiadając na w/w postulaty Minister M. Sawicki nie podzielił stanowiska Krajowego Związku w części dotyczącej projektu ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Uznał, że proponowany przez Resort tryb rozdysponowania części gruntów wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, a będących w dzierżawach przekraczających 300 ha użytków rolnych, ma na celu wzmocnienie polskich gospodarstw rodzinnych. Powinno to nastąpić do 2016 r., kiedy kończy się wynegocjowany przez Polskę i zawarty w Traktacie Akcesyjnym okres przejściowy na zakup bez ograniczeń nieruchomości rolnych przez cudzoziemców. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że po tym okresie ceny gruntów rolnych w Polsce ulegną znacznemu zwiększeniu. Tryb wypowiadania umów dotychczasowym dzierżawcom jest zgodny z istniejącymi już obecnie przepisami ustawowymi i praktykowaną przez ANR regułą wpisywania do umów dzierżawnych możliwości wyłączenia z dzierżawy do 20% powierzchni gruntów. Ponadto zaproponowane w projekcie ustawy przepisy umożliwiają dzierżawcom nabycie użytkowanych przez nich gruntów w znacznie większej skali, niż dotychczas.
Prace legislacyjne nad projektem przedmiotowej ustawy nie zostały jeszcze zakończone i wobec dużego oporu zwłaszcza ze strony organizacji dzierżawców, trudno przewidzieć kiedy będzie możliwe skierowanie tego projektu pod obrady Rady Ministrów.
Odnośnie propozycji zmian w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego Minister M. Sawicki odniósł się pozytywnie do zniesienia prawa pierwokupu ANR przy obrocie gruntami rolnymi wewnątrz spółdzielni oraz ułatwienia członkom RSP możliwości nabywania gruntów od ANR z zamiarem ich wniesienia jako wkłady gruntowe do spółdzielni.
Nie podzielił natomiast stanowiska Krajowego Związku w zakresie wprowadzenia do tej ustawy definicji RSP jako wielorodzinnego gospodarstwa rolnego, bowiem nie przyniosłoby to żadnych skutków prawnych. Ponadto są duże wątpliwości co do zgodności tej definicji z przepisami unijnymi dotyczącymi trybu udzielania rolnikom pomocy finansowej z budżetu UE.
2) Dokonanie częściowej zmiany zasad korzystania z niektórych działań objętych PROW 2007-2013 przez spółdzielczość rolniczą.
Odpowiadając na postulaty Krajowego Związku odnośnie umożliwienia spółdzielniom rolniczym (w tym również RSP) korzystania ze środków finansowych w ramach różnicowania w kierunku działalności nierolniczej oraz zwiększenia limitu powierzchni zalesianych gruntów z 20 ha do 100 ha Minister M. Sawicki poinformował, że zostaną one wnikliwie rozpatrzone i ewentualnie wprowadzone przy kolejnej nowelizacji zasad stosowania PROW 2007-2013.
Nie ma natomiast możliwości zwiększenia limitu pomocy 300 tys. zł na modernizację gospodarstw rolnych oraz zniesienie limitu dopłat z tytułu ONW powyżej 300 ha ze względu na ograniczone środki finansowe przeznaczone na realizację tych działań.
3) Rozszerzenie prawno-ekonomicznego wsparcia dla działalności grup producentów rolnych
Minister M. Sawicki z uznaniem odniósł się do podejmowanych w środowisku rolniczej spółdzielczości produkcyjnej działań w zakresie tworzenia grup producentów rolnych. Utworzenie w wyniku tych działań ok. 30 grup producenckich nie jest być może wynikiem zadawalającym, ale ważną sprawą jest dostrzeganie przez spółdzielnie korzyści z tej formy integracji gospodarczej oraz włączenie do grup tworzonych przez RSP również rolników indywidualnych.
W celu dalszego usprawnienia tworzenia, a następnie funkcjonowania grup producentów rolnych, zdaniem środowiska RSP niezbędne jest:
-
wprowadzenie możliwości otrzymania w formie zaliczki pomocy finansowej (tzw. funduszu startowego) przez nowotworzone grupy w pierwszym etapie ich działalności;
-
wprowadzenie możliwości otrzymania przez grupę szybszego zwrotu podatku VAT (np. w terminie 20 dni);
-
rozszerzenie możliwości sfinansowania z kredytu preferencyjnego ARiMR przeznaczonego dla grup producentów rolnych również nabycia udziałów w prywatyzowanych firmach skupowych i przetwórczych oraz stworzenie możliwości poręczenia przez ARiMR kredytów bankowych zaciąganych przez grupę producencką;
-
wprowadzenie możliwości prowadzenia przez grupy producenckie również wstępnego przetwórstwa płodów rolnych i korzystania z tego tytułu ze środków pomocowych objętych PROW 2007-2013;
-
wprowadzenie ulg podatkowych dla grup producentów owoców i warzyw na zasadach analogicznych, jakie obowiązują w tym zakresie do pozostałych grup producenckich.
Odnosząc się do w/w postulatów Minister M. Sawicki poinformował, że część z nich zostanie zrealizowanych w niedługim czasie w trybie nowelizacji niektórych rozporządzeń (np. zaliczki do 50 tys. zł na uruchomienie działalności), a pozostałe zostaną wnikliwie rozpatrzone pod kątem możliwości budżetowych oraz zgodności z przepisami unijnymi.
4) Perspektywy dalszego funkcjonowania większych obszarowo gospodarstw rolnych (w tym również RSP) w warunkach Wspólnej Polityki Rolnej UE i krajowej polityki rolnej.
Przedstawiciele Krajowego Związku pozytywnie ocenili dotychczasowe działania Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi podjęte w ramach zakończonego niedawno przeglądu Wspólnej Polityki Rolnej. Uzyskane w wyniku tego przeglądu korzystne rozwiązania dla polskich producentów rolnych, m.in. w zakresie wydłużenia terminów obowiązkowego stosowania niektórych wymogów wzajemnej zgodności oraz utrzymania do 2013 r. uproszczonego systemu dopłat bezpośrednich, mają szczególnie istotne znaczenie dla większych obszarowo gospodarstw rolnych.
Korzystne jest również przesunięcie do 2012 r. terminu wprowadzenia w Polsce tzw. zasady modulacji polegającej na progresywnym ograniczeniu dopłat powierzchniowych większym obszarowo gospodarstwom rolnym i objęcie nią gospodarstw otrzymujących płatności powyżej 300 tys. euro.
Minister M. Sawicki zapewnił, że nie będzie podejmował żadnych działań utrudniających funkcjonowanie wysokotowarowych gospodarstw rolnych, w tym również o charakterze spółdzielczym, ale trzeba pamiętać o konieczności rozdzielania dostępnych środków pomocowych na wszystkie gospodarstwa rolne, również te o małej powierzchni i niskiej produkcji towarowej. Większe obszarowo gospodarstwa rolne korzystają z wysokich dopłat bezpośrednich (zależnych od powierzchni posiadanych gruntów) oraz mają większe szanse uzyskania wyższych cen na produkty rolne, korzystając z tzw. skali produkcji.
Przedstawiciele środowiska RSP zaapelowali o utrzymanie równego traktowania wszystkich producentów rolnych i unikania wprowadzania ograniczeń w dostępie do środków unijnych i krajowych dla gospodarstw o większym areale, bowiem sama skala produkcji nie powoduje korzystnych relacji ekonomicznych w gospodarstwach rolnych. Przykładem tego może być, np. znaczne obciążenie tych gospodarstw składkami na ubezpieczenie społeczne, podczas gdy gospodarstwa indywidualne opłacają dużo niższe składki z tytułu ubezpieczenia ich właścicieli w KRUS.
Środowisko RSP opowiada się za opracowaniem długofalowego krajowego programu rozwoju rolnictwa, w którym należałoby określić m.in. perspektywę dalszego funkcjonowania wysokotowarowych gospodarstw rolnych.
Minister M. Sawicki nie podzielił tego poglądu stwierdzając, że skonstruowanie takiego programu nie jest potrzebne, bowiem generalne zasady funkcjonowania rolnictwa w Polsce, tak jak w całej UE, reguluje Wspólna Polityka Rolna określana na poszczególne 7-letnie perspektywy finansowe.
W końcowej części spotkania ustalono, że spotkania z przedstawicielami KZR RSP będą odbywać się cyklicznie, a Związek zostanie wpisany na listę stałych konsultantów opracowywanych w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi projektów aktów prawnych.
