W dniu 25 marca 2010 r. w Warszawie odbyło się posiedzenie Rady i Zarządu Krajowego Związku Rewizyjnego Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych.
Pierwsza część obrad poświęcona była sprawom wewnątrzorganizacyjnym. Dokonano podsumowania wyników rzeczowych i ekonomiczno-finansowych działalności Krajowego Związku w 2009 r., zatwierdzając sprawozdanie finansowe za ten rok. Rada uchwaliła również przedłożony przez Zarząd "Plan działań oraz preliminarz przychodów i wydatków Krajowego Związku na 2010 r.", a także "Program działalności lustracyjnej na lata 2010-2012".
W drugiej części posiedzenia, w której uczestniczyli: Poseł na Sejm RP Romuald Ajchler oraz Prezes Zarządu Federacji Związków Pracodawców-Dzierżawców i Właścicieli Rolnych Leszek Dereziński, omówiono bieżące problemy rolnictwa i obszarów wiejskich, dotyczące zwłaszcza wysokotowarowych gospodarstw rolnych.
Szczególnie dużo miejsca poświęcono ocenie przyjętego przez Rząd i przekazanego do Sejmu RP projektu ustawy o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk poselski nr 2849).
W projekcie tym przewiduje się wprowadzenie istotnych zmian do dwóch ustaw, tj.:
- z 19.10.1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1700, z późn. zm.) oraz
- z 11.04.2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. Nr 64, poz. 592 oraz z 2008 r. Nr 180, poz.1112).
Ponadto projekt ustawy przewiduje wprowadzenie odrębnego trybu zmniejszenia o 30% powierzchni gruntów dzierżawionych dotychczas przez producentów rolnych od Agencji Nieruchomości Rolnych i przeznaczenia ich do zakupu przez rolników prowadzących rodzinne gospodarstwa rolne.
W pierwszej z w/w ustaw przewidywane zmiany dotyczą m.in.:
-
likwidacji dzierżawy jako formy zagospodarowania nieruchomości wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa z zachowaniem dotychczasowych umów do czasu upływu terminu, na jakie zostały zawarte (z możliwością przedłużenia umów tym dzierżawcom, którzy realizują wieloletnie programy objęte pomocą finansową w ramach Wspólnej Polityki Rolnej UE);
-
rozszerzenia prawa uczestniczenia w przetargach ograniczonych na sprzedaż gruntów przez rolników zamierzających powiększyć lub utworzyć rodzinne gospodarstwa rolne;
-
utrzymania dotychczasowych przepisów ograniczających możliwość nabycia gruntów od ANR do 500 ha (z uwzględnieniem użytków rolnych będących własnością nabywcy);
-
utrzymania dotychczasowych przepisów dających ANR prawo odkupu sprzedanych wcześniej nieruchomości rolnych w okresie 5 lat od daty ich sprzedaży;
-
wprowadzenia możliwości regulowania należności za nabyte grunty w ratach, na okres do 15 lat, z obowiązkiem wpłaty co najmniej 10% ceny nabywanych gruntów i oprocentowaniem nie niższym niż 2% i nie wyższym niż stopa dyskontowa UE, powiększona o 1%.
W ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego przewiduje się zmiany dotyczące m.in.:
-
-
ograniczenia prawa pierwokupu ANR do nieruchomości rolnych o powierzchni nie mniejszej niż średnia krajowa powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwa rolnych;
-
uściślenia definicji rolnika prowadzącego rodzinne gospodarstwo rolne (do 300 ha) m.in. w zakresie minimalnego okresu zamieszkiwania w gminie, na obszarze której znajduje się gospodarstwo rolne oraz wymaganych kwalifikacji zawodowych i stażu pracy w rolnictwie.
W odrębnej części omawianego projektu ustawy zamieszczono regulacje dotyczące:
-
-
nadania ANR uprawnień do przedstawienia dotychczasowym dzierżawcom propozycji wyłączenia z dzierżawy 30% powierzchni użytków rolnych będących przedmiotem dzierżawy (dotyczy to wszystkich dzierżaw o powierzchni przekraczającej ok. 14,5 ha);
-
stworzenia możliwości - po uzyskaniu zgody dzierżawcy na wyłączenie 30% gruntów - zakupu pozostałych dzierżawionych gruntów do czasu upływu terminu umowy dzierżawnej na preferencyjnych zasadach (o których była mowa wyżej), niezależnie od faktycznego czasu trwania umowy dzierżawy
-
zachowania dotychczasowych umów dzierżawnych - w przypadku, gdy dzierżawca nie wyrazi zgody na wyłączenie z dzierżawy 30% gruntów - ale tylko do czasu upływu terminu danej umowy i bez prawa do jej przedłużania.
Uczestniczący w posiedzeniu Prezes Zarządu Federacji Związków Pracodawców-Dzierżawców i Właścicieli Rolnych Leszek Dereziński przedstawił stanowisko swojej Organizacji, w którym zdecydowanie opowiedziano się przeciwko propozycjom likwidacji dzierżawy jako formy zagospodarowania nieruchomości rolnych będących we władaniu ANR. Oddanie przez dzierżawców 30% użytkowanych gruntów, pozornie na zasadach dobrowolności, oznacza w praktyce konieczność znacznego ograniczenia dotychczasowej działalności i to bez rekompensaty za poniesione nakłady inwestycyjne oraz spowoduje konieczność znacznego ograniczenia zatrudnienia.
Ponadto - proponowana możliwość zakupu pozostałych po w/w wyłączeniu gruntów, może być w wielu przypadkach iluzoryczna, bowiem nadal pozostawiono przepis ograniczający możliwość nabycia od ANR gruntów do limitu 500 ha użytków rolnych.
Budzącym wiele wątpliwości jest również przepis nadający ANR jednostronne prawo do narzucania dzierżawcom obszaru użytkowanych gruntów podlegającego wyłączeniu, bez prawa do ustalenia tego w drodze racjonalnego kompromisu pomiędzy dzierżawcą a Agencją.
Podobną ocenę proponowanych regulacji ustawowych przedstawił w imieniu Krajowego Związku Rewizyjnego RSP Prezes Zarządu Krzysztof Kokoszkiewicz.
Do zgłoszonych przez Federację zastrzeżeń należy dodać jeszcze m.in.: brak jakiejkolwiek symulacji przewidywanej powierzchni gruntów wyłączanych z dotychczasowych dzierżaw i jej wpływu na powiększenie rodzinnych gospodarstw rolnych (co jest głównym celem propozycji rządowych); brak pewności, czy proponowane preferencyjne zasady ratalnej sprzedaży gruntów (na rzecz rolników i dotychczasowych dzierżawców) zostaną notyfikowane w Komisji Europejskiej, jako dozwolona pomoc publiczna; brak oceny, czy w obecnych trudnych warunkach ekonomicznych rolnictwa, możliwy będzie zakup całości gruntów wyłączonych z dzierżawy przez rolników prowadzących rodzinne gospodarstwa rolne oraz przez dotychczasowych dzierżawców (całości lub części gruntów pozostałych po wyłączeniu 30% powierzchni dzierżawionej).
Ponadto Rada i Zarząd Krajowego Związku Rewizyjnego RSP wnoszą istotne zastrzeżenia do zakresu projektowanych zmian w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego.
Mimo zgłoszonych wcześniej propozycji do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi - w ustawie tej nie uwzględniono stanowiska środowiska RSP o konieczności usunięcia z niej prawa pierwokupu ANR w odniesieniu do gruntów będących w obrocie wewnętrznym pomiędzy spółdzielnią a jej członkami oraz wprowadzenia ustawowej definicji rolniczej spółdzielni produkcyjnej jako wielorodzinnego gospodarstwa rolnego. Postulaty te powinny być ponownie zgłoszone w trakcie prac legislacyjnych w Sejmie RP.
Odnosząc się do przedstawionych stanowisk Poseł na Sejm RP Romuald Ajchler poinformował, że rządowy projekt omawianej ustawy został przesłany do Sejmu RP i skierowany przez Marszałka Sejmu do I czytania w Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Będzie on rozpatrywany łącznie z kilkoma innymi projektami poselskimi dotyczącymi tych kwestii (które wcześniej trafiły do Komisji) przez specjalną podkomisję wyłonioną z grona członków Komisji (w jej składzie Poseł R. Ajchler reprezentował będzie Klub Lewica).
Wobec zgłoszonych wielu wątpliwości i zastrzeżeń w pierwszej kolejności podjęte zostaną starania o wyjaśnienie podstawowych kwestii dotyczących zasadności likwidacji dzierżawy jako formy użytkowania gruntów znajdujących się w Zasobie ANR.
Dzierżawa jest w wielu krajach UE sprawdzoną od lat formą użytkowania nieruchomości rolnych (również państwowych) i należy poważnie zastanowić się, czy zaniechanie jej w Polsce ma uzasadnienie gospodarcze i społeczne.
Ponadto - należy dokonać oceny skutków wyłączenia z dotychczasowych dzierżaw znacznych powierzchni użytków rolnych, zwłaszcza w rejonach o dużym bezrobociu strukturalnym.
Poseł R. Ajchler zapewnił, że w pracach legislacyjnych nad omawianym projektem ustawy będzie zabiegał albo o jego odrzucenie w wersji przygotowanej przez Rząd albo o wprowadzenie takich zmian do zgłoszonych propozycji, które pogodzą zarówno interesy dotychczasowych dzierżawców jak i rolników zainteresowanych zakupem gruntów na powiększenie swoich gospodarstw rodzinnych.
Wyraził również pełne poparcie dla zgłoszonych przez Krajowy Związek Rewizyjny RSP propozycji wprowadzenia do ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego zmian dotyczących rolniczych spółdzielni produkcyjnych, w tym zwłaszcza definicji wielorodzinnego gospodarstwa rolnego.
W podsumowaniu dyskusji ustalono, że Krajowy Związek Rewizyjny RSP i Federacja Związków Pracodawców-Dzierżawców i Właścicieli Rolnych kontynuować będą dotychczasową współpracę i wspólnie zabiegać o wypracowanie jak najlepszych dla dzierżawców rozwiązań ustawowych.
Szerszą relację z obrad Rady i Zarządu Krajowego Związku Rewizyjnego RSP zamieścimy w najbliższym numerze "Biuletynu Informacyjnego".
